บทความเพื่อสุขภาพ

กายภาพบำบัด คืออะไร ?

22/08/2562

กายภาพบำบัด คือ การกระทำในการช่วยเหลือผู้ป่วยเพื่อบำบัดรักษา ส่งเสริมป้องกัน แก้ไข และฟื้นฟูการเสื่อมสมรรถภาพ หรือความพิการของร่างกาย หรือจิตใจ ด้วยวิธีการทางกายภาพบำบัด ซึ่งได้แก่ การดัด การดึง การประคบ การนวด การบริหารร่างกาย หรืออวัยวะส่วนหนึ่งส่วนใดของผู้ป่วย ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการกระทำด้วยวิธีการต่างๆ ดังกล่าว ตามหลักวิทยาศาสตร์ โดยใช้วิธีตามหลักวิทยาศาสตร์ และเครื่องมือหรืออุปกรณ์ทางกายภาพบำบัด เช่น การออกกำลังกายเพื่อการรักษา การนวด , การรักษาด้วยการดัด – ดึง , การใช้เครื่องไฟฟ้า , ความร้อน – ความเย็นในการรักษา โดยมีเป้าหมายเพื่อให้มีสุขภาพและมีความสามารถในการทำงานของร่างกายอย่างเต็มที่

กายภาพบำบัดแบ่งออกเป็น
1. กายภาพบำบัดด้านระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ

เช่น ผู้ป่วยที่มีปัญหาข้อติดเคลื่อนไหวร่างกายไม่สะดวก มีการปวดที่มีสาเหตุจากความผิดปกติของระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ, การออกกำลังกายที่ไม่เหมาะสมหรือการบาดเจ็บจากการทำงาน, ผู้ป่วยกระดูกหักและหรือได้รับการผ่าตัด

2. กายภาพบำบัดด้านระบบประสาท

ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีปัญหาในการเคลื่อนไหวหรือผู้ที่มีปัญหาจากการช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจำวัน ซึ่งมีสาเหตุจากความผิดปกติของระบบประสาท เช่น ผู้ป่วยอัมพาต, ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง, ผู้ป่วยเด็กที่มีปัญหาทางการเคลื่อนไหว เช่น สมองพิการแต่กำเนิด, ผู้ป่วยพาร์กินสัน รวมถึงผู้ป่วยที่ประสบอุบัติเหตุที่ทำให้สมองหรือไขสันหลังได้รับบาดเจ็บ

3. กายภาพบำบัดด้านระบบทรวงอกหลอดเลือดและหัวใจ (ปอดและหัวใจ)

ผู้ป่วยที่มีปัญหาในการหายใจหรือการทำงานของหัวใจ เช่น ผู้ป่วยโรคปอดที่มีเสมหะคั่งค้างหรือเกิดการติดเชื้อ, ผู้ป่วยโรคหัวใจ รวมถึงผู้ป่วยทั้งก่อนและหลังผ่าตัด

4. กายภาพบำบัดด้านกีฬา เช่น การดูแลรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพนักกีฬาทั้งก่อนและหลังการแข่งขัน

5. กายภาพบำบัดในชุมชน เป็นงานกายภาพบำบัดที่เน้นการทำงานในเชิงรุก เพื่อให้การดูแลประชาชนได้อย่างทั่วถึง ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุ หรือผู้พิการที่ด้อยโอกาสไม่สามารถเดินทางมารักษาที่โรงพยาบาลได้ การให้คำแนะนำแก่ประชาชนในงานส่งเสริมการออกกำลังกายในชุมชน

การรักษาทางกายภาพบำบัด

การดูแลรักษาผู้ป่วยในแต่ละรายนั้นขึ้นอยู่กับปัญหา ซึ่งนักกายภาพบำบัดได้ซักประวัติ ตรวจร่างกาย และวินิจฉัยโรคอย่างถูกต้อง

Manual therapy
          การรักษาด้วยการใช้มือในการปรับโครงสร้างของข้อต่อกระดูก กล้ามเนื้อ และเส้นประสาทให้อยู่ในสภาวะตำแหน่งที่เหมาะสมกับการรักษาและการใช้งาน ซึ่งต้องอาศัยความรู้เกี่ยวกับกายวิภาคศาสตร์สรีระวิทยา ซึ่งมีเทคนิคหลายเทคนิค  เช่น
                 Mobilization :  เป็นการขยับข้อต่อให้หายจากการติดขัดหรืออาการเจ็บปวด
                 Manipulation :  เป็นดัด / ขยับข้อต่ออย่างเร็วและแรง แต่อยู่ในช่วงการเคลื่อนไหวสั้นๆ เพื่อให้ข้อต่อขยับเข้าที่ที่ควรจะเป็น

          Massage :  การนวดกดจุดและผ่อนคลาย ลดการตึงรั้งของพังผืด และกล้ามเนื้อ
2. Exercises
       การออกกำลังกาย  ที่เหมาะสม และถูกต้องกับอาการของผู้รับการรักษาแต่ละคน ซึ่งจะสามารถทำให้อาการเจ็บปวดทุเลาและดีขึ้นได้ และเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ

3. Modalities การใช้เครื่องมือในการรักษา

การใช้คลื่นเสียงในการรักษา (Ultrasound therapy)

- การใช้เครื่องดึงหลัง – ดึงคอ (Traction)

- การใช้ความร้อน – ความเย็นในการรักษา

- การใช้กระแสไฟฟ้าในการรักษา

ภาวะโรคที่สามารถรับการรักษาทางภายภาพบำบัด

1. ผู้ป่วยระบบประสาท
- ผู้ป่วยอัมพฤต อัมพาต (Stroke, Brain injury, Cord injury)

- ผู้ป่วยพาร์กินสัน (Parkinson’s disease)

2. ผู้ป่วยระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ
                          - กลุ่มอาการปวดคอ ปวดบ่อ (Neck pain)
                          - กลุ่มอาการปวดชาจากกระดูกคอเลื่อน (C-Spondylosis)
                          - กลุ่มอาการชาจากเส้นประสาทถูกกดทับ (Nerve compression)
                          - กลุ่มอาการจากหมอนรองกระดูกเสื่อม (Spondylosis) / เคลื่อน (Herniated disc)
                          - กลุ่มอาการปวดชาจากกระดูกสันหลังเคลื่อน (Spondyl disthesis)
                          - กลุ่มอาการปวดหัวไหล่ (Shoulder pain), ข้อไหล่ติด (Frozen shoulder)
                          - กลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อข้อศอก (Tennis elbow, Gofer’s elbow)
                          - กลุ่มอาการปวดมือ, นิ้วมือ (CTS, Trigger finger)
                          - กลุ่มอาการปวดข้อเข่า (Knee pain, Osteoarthritis)
                          - กลุ่มอาการข้อเท้า, ส้นเท้า (Ankle sprain, Plantar fascialtis)
                          - กลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อจากการทำงาน (Muscle sprain)
                          - กลุ่มอาการกล้ามเนื้ออักเสบเรื้อรัง (Myofascial pain syndrome)
                          - กลุ่มผู้ป่วยกระดูกหัก ใส่เฝือก / ดามเหล็ก (Fracture)